گريدر يا شيب ساز (grader)از جمله ماشين آلات عمراني مي باشد كه به صورت وسيع در پروژه هاي راه سازي از آن استفاده مي شود.
در اين مقاله به معرفي تاريخچه پيدايش گريدر ، موارد استفاده از گردير ، انواع آن و عملكرد اين ماشين در انواع خاك مي پردازيم.
گريدر يا شيب ساز (grader)از جمله ماشين آلات عمراني مي باشد كه به صورت وسيع در پروژه هاي راه سازي از آن استفاده مي شود.
در اين مقاله به معرفي تاريخچه پيدايش گريدر ، موارد استفاده از گردير ، انواع آن و عملكرد اين ماشين در انواع خاك مي پردازيم.
گريدر يا شيب ساز (grader)از جمله ماشين آلات عمراني مي باشد كه به صورت وسيع در پروژه هاي راه سازي از آن استفاده مي شود.
در اين مقاله به معرفي تاريخچه پيدايش گريدر ، موارد استفاده از گردير ، انواع آن و عملكرد اين ماشين در انواع خاك مي پردازيم.
معرفي كلي گريدر
اولين انواع گريدر توسط انسان ها يا حيوانات باربر كشيده مي شدند و اكثراً در مزارع مورد استفاده قرار مي گرفتند.
نمونه اي از اولين گريدرها كه توسط حيوانات باربر جابه جا مي شدند.
پس از كشف موتور بخار گريدر ها توسط تراكتور كشيده مي شدند.
نمونه اي از اولين گريدرهاي بدون موتور كه توسط تراكتور كشيده مي شدند.
امّا اولين گريدر خود كششي در سال ۱۹۲۰ (اوايل قرن ۲۰)و توسط كمپاني توليد گريدر راسل(Russell Grader Manufacturing Company) توليد شد.
بعد ها شركت كاترپيرال در ساختار اين ماشين تغييراتي را اعمال نمود.
امروزه گريدرها در ابعاد گوناگون و با كارايي هاي گوناگون موجود مي باشند.
نمونه اي از اولين گريدرهاي خود كششي.
انواع گريدر:
گريدرها شامل دو نوع موتوردار و بدون موتور مي باشند.
هر كدام از انواع فوق الذكر داراي معايب و مزايايي مي باشند كه در ادامه به آنها مي پردازيم.
گريدرهاي بدون موتور:
همان طور كه در تاريخچه اين ماشين آورده شد اين نوع گريدرها از اولين انواع توليد شده مي باشند.
لازم به ذكر است امروزه استفاده ار اين نوع گريدر بسيار محدود مي باشد و تنها در موارد خاص از آن استفاده مي شود.
نوع بدون موتور براي زمين هاي سخت و يا آبدار بر نوع موتوردار ارجحيت دارد.
گريدرهاي موتور دار:
امروزه اكثر گريدرهاي توليد شده موتوردار مي باشند كه از لحاظ اندازه خود به دو نوع ذيل تقسيم بندي شده:
گريدرهاي سبك(light graders):
از اين نوع ماشين عموماً در كارهاي معمول مانند پخش مواد خاكي وتنظيم و تسطيح سطح راه استفاده مي شود.
گريدرهاي سنگين(Heavy Grader):
از اين نوع گريدر براي تسطيح سطح جاده ها و راه ها و همچنين عمليات خاكي با احجام بالا استفاده مي شود.
همچنين مي توان گريدرها را به لحاظ نوع و ابعاد تيغه، مفصلي بودن و خاصيت كمرشكني تقسيم نمود.
موارد استفاده از گريدر:
موارد استفاده از گريدرها در پروژه هاي عمراني عبارت اند از:
- حمل مواد به كنار جاده
- شيب بندي هاي دقيق
- پخش كردن مواد خاكي
- كندن جوي
- برف روبي
- تنظيم شانه راه
- مخلوط كردن مواد خاكي با دانه بندي هاي مختلف در روسازي آسفالتي
راه هاي فرعي به طريق مخلوط كردن خاك و مواد قيري در محل - نگهداري رويه جاده هاي شني
- شيب بندي
عملكرد گريدرها در انواع خاك:
گريدرها قادر مي باشند مواد خاكي سبك وزن كه عاري از ريشه هاي عميق درخت ها و سنگ هاي درشت مي باشند، بدون نياز به ماشين آلات كمكي ديگر جابه جا و پخش نمايند.
بازده گريدر در اين زمين ها بسيار عالي مي باشد.
مواد خاكي جابه جا شده بويژه شن و ماسه براحتي توسط گريدر پخش و مخلوط مي شوند.
بازده گريدرها در كار با اين نوع مصالح به حداكثر خود مي رسند.
در زمين هاي سفت ابتدا بايد تيغه هاي خراشنده زمين را شخم بزنند.
پس از آن مي توان از گريدر استفاده شود.
عملكرد گريدرها در اين زمين ها داراي بازده متوسط مي باشد.
لازم به ذكر است كارايي گريدرها در زمين هاي آبدار بسيار محدود و در مواردي غيرممكن مي باشد.
دليل اين امر فرورفتن چرخ هاي جلو در گل مي باشد كه ماشين را از حركت باز مي دارد.
به طور كلي بازده اين ماشين ها در اين نوع زمين ها بد مي باشد.
استفاده از گريدرها در عمليات هاي خاكي.
استفاده از گريدرها در عمليات برف روبي
قسمت هاي اصلي گريدر:
قسمت هاي اصلي شيب ساز عبارت اند از:
- چرخ ها
- كلاج
- ترمز ها
- تيغه
- شاستي
- سيستم حركتي
- دريچه كنترل سوخت
در ادامه به بررسي موارد فوق مي پردازيم.
۱-چرخ ها
در گريدر عموماً چرخ ها وزن ناشي از عمليات هاي سنگين را تحمل مي نمايند.
به همين دليل مناسب تر مي باشد اندازه تمامي چرخ ها يكسان باشد.
امّا در مواردي ممكن است اندازه چرخ هاي جلويي كوچكتر باشند.
خواندن اين مطلب هم به شما توصيه ميكنيم: جدول ارورهاي ايتبس
محدوده اندازه چرخ ها از عرض ۱۳ اينچ ،قطر طوقه ۲۴ اينچ و تعداد دوازده لايه تا عرض ۲۳٫۵ اينچ ،قطر طوقه ۲۵ اينچ و تعداد شانزده لايه مي تواند متغيير باشد.
۲-كلاج:
در اكثر موارد امكان دارد كلاج موتور ماشين شيب ساز تحت بارهاي سنگين قرار گيرد.
به همين علت لازم است كه كلاج هميشه داراي عملكرد رواني باشد.
۳-ترمزها
ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺮﻣﺰﻫﺎﻳﻲ روي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﭼﺮخ ﻫﺎي ﻣﺤﺮك ﮔﺮﻳﺪر كه در عقب ماشين واقع شده اند موجود مي باشد.
ﻧﻮع اﻳﻦ ﺗﺮﻣﺰﻫـﺎ امكان دارد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻔﺸﻚ ﻳﺎ دﻳﺴﻚ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ توسط اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ نمايد.
همچنين ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖتنها ﻳـﻚدﻳﺴﻚ ﺗﺮﻣﺰ موجود باشدﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺮﻛﺖ روي ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﭼﺮخ ﻣﺤﺮك اﺛﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
۴-تيغه ها
به صورت معمول شيب ساز ها يك تيغه پهن و قابل كنترل را در بر مي گيرند.
اين تيغه در مركز محور اصلي گريدر قرار دارد.
اين تيغه مي تواند در حات هاي مختلفي نسبت به ماشين قرار گرفته و عمليات هاي گوناگوني را كه در زير آمده به خوبي انجام دهد:
الف:عمل بريدن
ب:پر كردن
ج:زاويه دادن
لازم به ذكر است عمليات هاي فوق الذكر مي توانند به صورت مستقل يا همزمان صورت بپذيرند.
لبه هاي مستقيم و منحني با ارتفاعات و ضخامت هاي گوناگون براي تيغه شيب ساز موجود مي باشد.
لبه هاي مستقيم مواقعي به كار مي روند كه فرسايش لبه ها در اثر شرايط كار مهم بوده و همچنين نفوذ به داخل مواد به سادگي امكان پذير مي باشد.
لبه هاي نازك براي كارهاي ظريف اكثراً مناسب مي باشند.
لبه هايي كه كلفت مي باشند داراي دوام بيشتري نسبت به لبه هاي نازك بوده.
۵-شاستي
شاسي كمرشكن موجب افزايش قدرت مانور ماشين شيب ساز مي گردد.
انواع طرز كار معمول گريدر مفصل دار.
حالت A حالت معمولي دستگاه شيب ساز مي باشد.
حالت B دستگاه مي تواند زاويه گردش خيلي كوچكي تحصيل نمايد.
حالت C چرخ ها بر روي زمين مستحكم مي باشند و در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻴﻐﻪ ﺑﻪ ﻛﻨﺪن ﺟﻮي و ﻛﻨـﺎره ﺟـﺎده و ساير موارد مشغول شود.
۶-سيستم حركتي
عموماً گريدرها داراي شش تا نه عدد دنده جلو و دو تا نه عدد دنده عقب مي باشند.
در گريدر ها به جعبه دنده قدرتمند و كم سرعت جهت كارهاي سنگين و دقيق،سرعت متوسط براي كارهاي جزئي و سرعت حركتي بين سي تا چهل كيلومتر بر ساعت نياز مي باشد.
۷-دريچه كنترل سوخت:
تنظيم سرعت گريدر توسط دريچه كنترل سوخت امكان پذير مي باشد.
همچنين امكان دارد يك اهرم روي كنسول وجود داشته باشد.
ﻫﻤﻮاره ﻳﻚ ﺷﺘﺎب دﻫﻨﺪه ﺑﺮاي ﺳﺮﻋﺖ دادن ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ و ﻳﻚ ﺷﺘﺎﺑﮕﻴﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ آن زﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎﺳﺎت وﺟﻮد
دارد .
ﮔﺎﻫﻲ نيز اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ اﻫﺮم ﭘﺪال ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺷﺘﺎب را ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﭘﻨﺠـﻪ و ﻛـﺎﻫﺶ ﺷـﺘﺎب را ﺑـﺎ ﻓﺸـﺎر ﭘﺎﺷـﻨﻪ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ، ﻛﺎﻣﻞ مي شود.
نمايي از قسمت هاي مختلف ماشين شيب ساز در تصوير فوق آمده است.
توصيه هاي ايمني استفاده از گريدر:
در هنگام كار با ماشين شيب ساز بهتر است به نكات زير توجه شود:
- قبل از سوار شدن كاملاً دور ماشين خود قدم زده و اطمينان حاصل نماييد فردي يا چيز ناشناخته اي در اطراف وسيله يا روي آن نباشد، و همچنين موقع شروع كار به اعضاء گروه كاري اطلاع دهيد
- از گريدرزني نزديك لبه ها و كنار ديوارهاي بلند در ساعاتي كه هوا تاريك است، جلوگيري نماييد.
- هميشه ماشين را روي سطح طبيعي زمين و در وضعيتي كه تيغه در سطح زمين قرار دارد پارك كنيد.
- راجع به توانايي ها و محدوديت هاي ماشين، كنترل ها و گيج هاي آن اطلاعات كافي داشته باشيد.
- براي ورود به كابين از نردبان مخصوص اين كار، استفاده نماييد و از روي تيغه هاي گريدر بالا نرويد.
جالب انگيز:
بزرگترين گريدر موتور دار ساخته شده مربوط به كمپاني ايتاليايي آمبرتو آكو(Umberto Acco ) مي باشد.
نام اين گريدر Super Grader است و در سال ۱۹۸۰ توليد گرديد.
اين ماشين به معناي حقيقي يك غول بي شاخ و دم بود.
اين گريدر عظيم مجهز به دو موتور بود كه هر دو ساخت كمپاني كاترپيلار بود و يكي در جلو و ديگري در عقب اين ماشين نصب‌شده بودند.
موتوري كه در جلوي اين ماشين قرار داشت ۷۰۰ اسب بخار قدرت داشت.
امّا موتوري كه در پشت اين ماشين قرار داشت بزرگ تر بود و داراي قدرت ۱۰۰۰ اسب بخار بود.
قدرت كل اين گريدر به ۱۷۰۰ اسب بخار مي رسيد.
سوپر گريدر برخلاف ديگر گريدرها به چرخ‌هاي دوبل مجهز شده بود و به همين دليل تعداد چرخ‌هاي آن به ۱۲ عدد رسيده بود.
خواندن اين مطلب هم به شما توصيه ميكنيم: چك ليست طراحي سازه
وزن اين ماشين ۱۸۱,۴۳۷ كيلوگرم بود و تيغه آن به ۱۱ متر مي‌رسيد.
لازم به ذكر است اين گريدر به خواست كشور ليبي و به تعداد شش عدد ساخته شده بود.
امّا متاسفانه به دليل تحريم هاي سياسي هيچ گاه اين دستگاه بي نظير به كشور ليبي وارد نشد.
اين ماشين در ايتاليا رها شد و براي مدتي توريست ها با آن عكس مي گرفتند.
در نهايت قطعات اين ماشين بي نظير اسقاط گرديد.
نمايي از بزرگترين گريدر موتوردار ساخته شده تا به امروز.
در ادامه فيلم گريدر و نحوه كار كرد آن در پروژه هاي مختلفي را مي توانيد ببينيد:
ديدن ويديو و منبع: گريدر و نكاتي در مورد انواع گريدر
انجام پروژه دانشجويي معماري